آنچه از کدکس غذایی باید بدانیم ؟
کدکس عبارت است از جمع آوری وتطبیق بین المللی استاندارد های مواد غذایی و ارایه آن به شکل واحد.
●تعریف کدکس
کدکس در لغت بمعنای آیین نامه،مقررات،نشانه و آلیمانتاریوس به معنای مواد غذایی می باشد.
کدکس عبارت است از جمع آوری وتطبیق بین المللی استاندارد های مواد غذایی و ارایه آن به شکل واحد.
●تاریخچه تشکیل کمیسون کدکس غذایی
در یازدهمین کنفرانس FAOدر ۱۹۶۱ و شانزدهمین اجلاس جهانی WHOدر ۱۹۶۳تشکیلات جدیدی تحت عنوان کمیسیمو آیین نامه مواد غذاییCodex Alimentarius Commission
به منظور اجرای استانداردهای مشترک FAO/WHOدر زمینه مواد غذایی به وجود آمد در حال حاضر ۱۷۲ کشور عضو کدکس می باشند.
●اهداف کمیسیون کدکس غذایی
. حفظ منافع و بهداشت مصرف کنندگان
▪تسهیل روابط تجاری و هماهنگ شدن اقدامات انجام شده در زمینه مواد غذایی
▪هماهنگ نمودن کلیه فعالیتهای استاندارد مواد غذایی در بخشهای دولتی و غیر دولتی
▪ تعیین اولویت و ارائه راهنماییهای لارم در زمینه پیش نویسهای استاندارد با کمحک سازمانهای ذینفع
▪نهایی نمودن استانداردها و انتشار آنها به صورت مقررات و یا codexدر قالب استانداردهای منطقه ای یا بین المللی و تکمیل و اصلاح استانداردها پس از بررسی های مناسب و لازم
●روش تدوین استانداردهای کدکس
۱ـ روش معمولی:دارای ۸ مرحله (step)است که کشور های عضو در مراحل ۳،۶ و ۸ نظرات خود را اعلام می نمایند.
۲ـ روش سریع: دارای ۵ مرحله است که کشورهای عضو نظرات خود را در مراحل ۳ و ۵ اعلام می نمایند.
●چهارچوب استانداردهای کدکس مواد غذایی
۱ـ نام استاندارد ۲ـ دامنه کاربرد ۳ـ تعریف ۴ـ ترکیبات اصلیتشکیل دهنده و عوامل کیفیتی ۵ـ افزودنی ها ۶ـ آلاینده ها ۷ـ ویژگیهای بهداشتی ۸ـ وزن و اندازه ۹ـ برچسب گذاری ۱۰ـ روش آزمون و نمونه گیری
●ساختار تشکیلات کدکس بین المللی
کمیسیون کدکس مواد غذاییC.A.Cشامل(دبیر خانه و کمیته اجرایی)و کمیته اجرایی شامل(کمیته های منطقه ای،کمیته های اجرایی بین دولتی،کمیته محصولات مواد غذایی،کمیته موضوعات عمومی
●کمیته موضوعات عمومی)۹ کمیته فنی( :
۱ـ باقیمانده آفت کشها ۲ـ سیستم بازرسی و صدور گواهینامه برای مواد غذایی وارداتی و صادراتی ۳ـ باقیمانده داروهای دامی ۴ـ تغذیه و رژیمهای ویژه غذایی ۵ـ برچسب گذتری مواد غذایی ۶ـ روشهای آزمون و نمونه برداری ۷ـ اصول کلی ۸ـ افزودنیها و آلاینده های مواد غذایی ۹ـ بهداشت مواد غذایی
●
11 کمیته فنی:
۱ـ میوه ها و سبزیهای فراوری شده ۲ـ میوه ها و سبزیجات تازه ۳ـ چربیها و روغنها ۴ـ فراورده های کاکائو و شکلات ۵ـ شکر ۶ـ شیر و فراورده های آن ۷ـ آبهای معدنی طبیعی ۸ـ ماهی و فراورده های شیلاتی ۹ـ بهداشت گوشت ۱۰ـ غلات ،حبوبات وبقولات ۱1ـ پروتینهای گیاهی
●کمیته های اجرایی بین دولتی )۳ کمیته فنی(:
۱ـ غذاهای حاصل از بیوتکنولوژی(ژاپن) ۲ـ خوراک دام)دانمارک) ۳ـ آبمیوه ها و سبزیها(برزیل)
●کمیته های منطقه ای(۶ کمیته فنی)
۱ـ آسیا(کره( ۲ـ آفریقا)مراکش( ۳ـ اروپا)جمهوری اسلواکی( ۴ـ خاور نزدیک(اردن) ۵ـ آمریکای لاتین(آرژانتین) ۶ـ آمریکای شمالی و اقیانوسیه(ساموآ)
●تعداد استانداردها و آئین کارهای تدوین شده توسط کمیسیون کدکس:
▪استانداردهای محصولات غذایی
▪استانداردهای عمومی و راهنماهای بر چسب گذاری
▪راهنماها و آیین کارهای محصولات غذایی
▪حدمجاز آفت کشها
▪آیین کارها و راهنمای کلی بهداشت مواد غذایی
▪تعیین حد افزودنیهای مواد غذایی
▪تعیین حد افزودنیهای مواد غذایی
▪راه های ارزیابی خطر
▪راهنماهاو توصیه های نحوه اجرای بازرسی وصدور گواهینامه
▪استانداردها و راهنماهاو آیین کارهای آلاینده ها
●قوانین و مقررات کدکس
▪ قوانین کدکس هر ساله در کتاب روش اجرائی (procedure manual) تدوین و منتشر میگردد.
▪ قانون کدکس دارای ۱۰ اصل ((article می باشد که درآن نحوه فعالیتها ، چگونگی پذیرش اعضا،عملکرد آنها و تدوین استانداردها ، تشریح گردیده است.
●تاریخچه کدکس غذایی در ایران
▪نخستین طرح شورای کدکس در سال ۱۳۶۳ از سوی مدیریت غذایی و کشاورزی تهیه و منتشر گردید.
▪در سال ۱۳۶۶ اولین اساسنامه آن تدوین شد
. ▪در سال ۱۳۶۸ از سوی مدیریت وقت موسسه مکاتباتی با وزارت امور خارجه و وزارت کشاورزی جهت استقرار دبیرخانه و مکانی برای تشکیل جلسات و سایر موارد انجام شد
▪در طول سالهای فوق ۲۷ نشست در ۱۶ گروه مختلف برگزار گردید که از سوی مدیر اجرایی کدکس بعنوان اولین کمیته ملی کدکس در آسیا مورد تشویق قرار گرفت.
▪سرانجام با توجه به بحث WHOو مسایل ایجاد شده ار سوی اتحادیه اروپا برای کشور ،مجدداَ در سال ۱۳۷۷ اساسنامه جدیدی تدوین شد.
▪در یکصدو یکمین اجلاس شورای عالی استاندارد ،اساسنامه ای تحت عنوان دستور العمل شورای هماهنگی کدکس غذایی ایران به تصویب رسید.
●ساختار کدکس صنایع غذایی ایران
شورای هماهنگی کدکس صنایع غذایی ایران شامل کمیسیون ملی غذای ایران N.C.C شامل دبیرخانه کمیسیون ملی کدکس ، کمیته های فنی ، امور مالی
●اعضا شورا :
▪وزیر محترم جهاد کشاورزی ▪ وزیر محترم بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ▪وزیر محترم بازرگانی▪وزیر محترم صنایع و معادن , وزیر محترم علوم ، تحقیقات و فناوری ▪رئیس موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
●سازمانهای مسئول تشکیل کمیته های فنی :
▪وزارت جهاد کشاورزی ۱۰کمیته▪وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ۲ کمیته ▪ وزارت بازرگانی ۱ کمیته ▪انستیتو علوم تغذیه و صنایع مواد غذایی ۱کمیته ▪موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ۸کمیته ▪ وزارت صنایع و معادن ۱کمیته
●کمیته های فنی وزارت جهاد کشاورزی:
▪باقیمانده داروهای دامی ▪غلات، حبوبات و بقولات ▪شیر و فراورده های آن ▪ماهی و فراورده های شیلاتی ▪بقیمانده آفت کش ها▪بهداشت گوشت و فراورده های گوشتی ▪میوه ها و سبزیهای تازه و خشک ▪ مواد غذایی حاصل از فراوری زیستی ▪ خوراک دام و طیور
●کمیته های فنی موسسه استاندارد :
▪ آبمیوه و سایر نوشیدنیها ▪ روغنها و چربیها ▪آلاینده های مواد غذایی▪ برچسب گذاری مواد غذایی ▪ بازرسی و صدور گواهینامه ▪ نمونه برداری و روش آزمون ▪ اصول کلی▪کمیته اجرایی
●سایر کمیته های فنی :
▪ شکر،شکلات و فراورده های کاکائو وزارت بازرگانی ▪افزودنیی های مواد غذایی وزارت بهداشت ▪بهداشت مواد غذایی وزارت بهداشت ▪ تغذیه و رژیم های ویژه غذایی انستیتو علوم تغذیه▪ میوه ها و سبزیهای فرآیند شده وزارت صنایع
●چگونگی ارتباط کمیسیون کدکس غذایی در کشورها
▪از طریق contact point
▪موسسهٔ استاندارد عامل ارتباطی کمیسیون کدکس غذایی در ایران است. ▪ دبیرخانه شورای هماهنگی کدکس در موسسه و در مدیریت غذایی و کشاورزی مستقر می باشد. ▪رییس موسسه، نائب رییس شورا و رییس کمیسیون ملی کدکس غذایی ایران میباشد.
●اهم اقدامات انجام شده کدکس غذایی ایران
▪تشکیل چهار جلسه برای شورای هماهنگی کدکس و پنج جلسه جهت کمیسیون ملی کدکس ▪ایجاد هماهنگی در اعزام هیئت های نمایندگی به اجلاس های کدکس▪ تهیه و تصویب شش آیین نامه و روش اجرایی کدکس ▪ تشکیل ۲۱ کمیته فنی▪ تشکیل کمیته منطقه ای خاور نزدیک و کمیته اجرایی در سطح ملی▪ارسال نظرات و پیشنهادات کارشناسی کمیته های فنی به کمیسیون کدکس▪واگذاری پیشنویس تعیین حد مجاز آفلاتوکسین در مغزهای درختی (پسته) به ایران▪تدوین پیش نویس استاندارد بین المللی ، دوغ- مشارکت در تدوین پیش نویس رسمی صدور گواهینامه بازرسی فراورده های غذایی پیشنهاد تکمیل پیش نویس راهنمای تجزیه و تحلیل ارزیابی خطر▪پیشنهاد طرح تخصیص بودجه کدکس جهت انجام بهینه امور در سطح کشور و پیگیری آن از سازمان مدیریت و برنامه ریزی ▪ صدوراحکام برای رئوسا و دبیران و اعضای کمیته فنی ▪ایجاد هماهنگی استفاده از امکانات مالی و فنی صندوق مشترکFAO/WHO trust fund بمنظور شرکت در اجلاسهای کدکس. ▪ تهیه ۵ فصلنامه داخلی کدکس غذایی ایران▪ایجاد وب سایتهای کدکس غذایی ایران جهت تعاملات و اطلاعات کمیته های فنی با آدرس اینترنتی
www.isiri-codex.ir
▪پیشنهاد تدوین استراتژی ملی کدکس با توجه به درخواست کمیته ها و اعلام نظر از سازمانها در این رابطه . ▪تهیه فراخوان کدکس مبنی بر جذب متخصصان و کارشناسان برای عضویت در کمیته های فنی که بالغ بر ۱۶۵ نفر اعلام آمادگی نموده اند.